Shon Prevenshon ta parti tep

Shon Prevenshon ta parti tep

Kiko pa hasi durante un atrako?

  • Keda trankil, hasi tur loke e atrakadó(nan) bisa bo i no protestá.
  • No hasi movementunan brutu/straño.
  • Kompaña bo movementunan ku palabra. Bisa e atrakadó kiko bo ta bai hasi ku bo mannan.
  • Si bo no por hasi loke e bisa bo, bisé! Si bo no tin loke e pidi bo, purba dun’é algu otro a kambio. Por ehèmpel telefòn òf prenda.
  • Opservá lihé, pero den sekuensia. Di ariba bai abou, di abou bai ariba.
  • Si bo bira nervioso, usa téknika di respirashon. Dor di hala rosea bon, bo ta haña sufisiente oksígeno i bo por keda trankil.
  • Si bo ta den un edifisio, sera e porta ora nan bai.
  • No komentá aspektonan ku otro hende. Yama polis. Protehá spornan, na artíkulonan ku nan a mishi kuné, ku keda atras.

Kore!

Si e malechor tin un arma, anto bo no ta bou di su kòntròl, semper kore! Den e kaso aki e chèns ta 4 den 100 ku e malechor ta logra tira bo (un ‘target’ koriendo); i asina mes probablemente lo NO ta órgano vital. Pues kore, preferibel den un patronchi zigzag!

Usa bo èlebog

Bo èlebog ta e punto mas fuerte na bo kurpa. Si bo ta sufisientemente serka pa hasi uso di dje, hasi esaki tambe!

Tira e pòtmòni òf tas leu

Si un ladron puntra bo pa bo pòtmòni òf tas, no dun’é. Tir’é for di bo bisindario. Probablemente e ta mas interesá den e pòtmòni òf tas ku e ta interesá den bo, pues e lo bai pa e pòtmòni òf tas. I kore mas lihé posibel den e direkshon kontrali.

Den baul di outo

Si a kaso surgi ku nan hinka bo den baul di outo, saka e lus di outo patras i pasa bo man den e buraku i kuminsá zuai bo man pa loko. E persona ku ta kore outo lo no mira bo, pero kualke otro persona si. E tep aki sigur a salba algun bida.

No keda sintá den outo

Si abo, komo hende muhé, a sali hasi kompra, kome òf trabou i a drenta bo outo, NO keda sinta den dje na mesun sitio pa por ehèmpel skirbi den bo buki di “cheque” òf un lista di kos ku ainda bo mester kumpra. E malechor ta wak bo i esaki ta e oportunidat perfekto pa e drenta bo outo na e banda di pasahero, pone un skopèt na bo kabes i bisa bo unda bo mester kore bai. Pues asina bo drenta bo outo, lòk e portanan i kore bai.

Si tin un persona den bo outo ku un skopèt na bo kabes, NO kore bai. Kòrda: NO kore bai! En bes di hasi esei, sende e motor di bo outo i kore dal ku velosidat den kualke kos; asina kibra e outo. Bo ‘airbag’ lo salba bo. Si e persona ta sinta patras den outo, e lo eksperensia e suseso aki den e pió forma. Asina ku bo dal e outo, sali/reskatá bo mes i kore duru bai.

Drenta bo outo den un forma sigur

Na kontinuashon algun rekomendashon tokante drenta bo outo den un lugá di parker òf garashi di parker:

  • Sea konsiente: wak rònt di bo, wak den bo outo, e flur na banda di pasahero i alabes e asiento patras den outo.
  • Si bo ta di parker banda di un vèn grandi, drenta bo outo na e banda di pasahero. Mayoria asesino serial ta ataka nan víktimanan dor di ranka nan i hinka nan den e vèn, na momentu ku e hende muhé ta purba drenta den su outo.
  • Na momentu ku bo ta aserkando bo outo, presta atenshon na e outo ku ta di parker na e banda di shofùr i e banda di pasahero; si tin un hende hòmber sinta su so den e outo pega ku esun di bo, kisas bo kier bai bèk den e tienda òf establesimentu òf kaminda bo ta traha i puntra e bewaker òf un otro hende hòmber kana bin bèk huntu ku bo.

Skohe left en bes di trapi

Semper bai ku left (si tin) na en bes di bai ku trapi. Trapinan (den por ehèmpel garashi di parker) ta lugánan horibel pa bo so ta aden i e lugá perfekto pa kometé un krímen; esaki ta konta speshalmente pa oranan anochi.

Kuidou ku simpatia

Hende muhé hopi biaha tin e tendensia di ta amabel, stòp di hasi e esei; pasó esaki por kondusí na violashon (rape) òf asesinato. Un konosido asesinato serial, tabata un hòmber ku bon tipo, bon eduká, ku semper tabata aktua riba e aktonan simpátiko di hende muhé ku no tabata konsiente di su intenshonnan. E tabata kana ku un garoti òf manera un persona manká, i hopi biaha e tabata pidi yudansa pa drenta su outo òf ku su outo; na e momentu ei e tabata sekuestrá su siguiente víktima.

“Beibi” ta yora

A yega di sosodé ku un hende (muhé) ta tende manera ta un beibi ta yora dilanti su porta di kas òf bou di su bentana den oranan di anochi. Na momentu ku bo tende esaki, ni maske kiko bo hasi, NO habri e porta! Asta si bo ta preokupá ku realmente por ta un yu i bo tin miedu pa e subi kaminda, NO habri e porta! Warda riba polis. Asesinonan serial ta hasi uso di e método di graba e stèm di un beibi yorando p’asina purba lòk hende muhé pa sali for di nan kas keriendo ku hende a laga un beibi.

Estafa di awa

Si bo lanta meimei di anochi i tende awa ta kore pafó òf algu ku ta parse un pipa di awa kibrá, NO sali pafó pa investigá! E malechornan ta habri tur bo kranchinan pafó hanchu, p’asina bo sali pafó pa investigá i asina haña chèns di ataka bo.

Ta práktikamente imposibel pa hasi un kas 100% sigur di moda ku ladron no por kibra drenta aden; pero si ta posibel pa hasi bo kas ménos aksesibel pa un ladron òf atrakadó. Mas grandi e impreshon ta ku bo kas ta bon protehá i vigilá, mas grandi chèns ta ku e (posibel) ladron òf atrakadó legumai e idea di kibra drenta den bo kas i skohé un otro kas ku ta mas fásil pa drenta.

Promé ku bo kuminsá usa medidanan di seguridat kontra di ladronisia/kiebro/ladronisia ku violensia, bo mester studia bo situashon debidamente. Den mayoria kaso no ta nesesario pa bo instalá medidanan kompliká. Tene na kuenta ku un ladron òf atrakadó no tin mester di muchu tempu; e tambe ta konsiente di e echo ku mas e tarda pa kometé e echo kastigabel, mas chèns tin ku ta gar’é.

Konsiderá e siguiente puntonan:

  • Kon leu for di bista di bisiña bo kas ta?
  • Kuantu kaso di ladronisia sa tuma lugá den bo bario/bisindario?
  • Kon e kòntròl sosial ta den e bario?
  • Kon vulnerabel bo ta, basá riba bo infrastruktura i struktura manera lus di kaya i bentana abou?
  • Para pafó di bo kas na un distansia i puntra bo mes, si mi ke hòrta den e kas aki di unda lo m’a drenta? Despues ku bo a detektá e puntonan debil di bo kas, traha riba nan!

Konsiderá e siguiente medidanan:

  • No laga hende straño drenta bo kas. Ni maske ku nan ta mustra di ta heridá; yama polis promé. Esaki por ta un trampa.
  • Un kurá rònt di bo propiedat por sirbi komo un estorbo sikológiko pa un malechor ku ta pensa di drenta. Un kurá por hasi e trabou di e (posibel) ladron mas difísil òf mas fásil, dependiente di e grado ku e ta stroba òf pèrmití bisiña i/òf hende(nan) ku ta pasa pafó mira e malechor.
  • Un kurá bon iluminá por deskurashá un malechor. Tin diferente tipo di lus pa pafó di kas ku por sirbi komo medida di seguridat. konsultá negoshinan ku ta bende artíkulonan di elektrisidat i iluminashon tokante ki sorto di iluminashon ta mihó i mas ekonómiko pa bo kas.
  • Porta di pafó i/òf bentana hopi bes ta e promé lugá ku e malechor ta chèk pa drenta un kas. Porta sin bentana di glas aden ta duna mihó seguridat.
  • Mayoria porta paden di un kas ta diseñá pa privasidat, i no pa seguridat. Si bo tin bon porta paden e ladron ta topa mas opstákulo si akaso tòg e drenta den e kas.
  • Evitá pa tene hopi sèn na kas. Hasi uso mas tantu posibel di bo karchi di banko. Demas ta mihó warda kolekshon di piedra presioso, prenda i otro artíkulo di gran balor ta den un seif na banko.
  • Por instalá un “wowo” den e porta, esta un buraku grandura di un dies plaka ku glas spesial aden, pa bo mira ken ta pará pafó sin tin nodi e habri e porta. Mester instal’é na un altura ku tur hende di kas por mira dor di dje. Si for di punto di bista di a “wowo” tin un ángulo di 180 grado, ta kasi imposibel pa un hende hala for di bista.
  • Instalá lòk ku tin un kadena pegá na dje (chainlocks). Esaki ta kousa ku si e lòk ta pegá e porta ta habri parsialmente, asina bo mira ken ta na porta i asta papia ku hende sin lag’é drenta bo kas. E lòk aki no ta remplasá e lòk regular di un porta, pues usa e lòk ku kadena huntu ku otro slòt/lòk, esaki ta duna mas seguridat.
  • Un kachó por fungi komo bo alarma. Semper ta bon pa tin kachó na kas. Kòrda si ku un kachó no ta duna bo garantia apsoluto, pues bo mester tuma mas medidanan di seguridat.
  • No hasi propaganda ku bo ta biba bo so.
  • No basilá pa yama polis ora bo yega kas i bo mira situashonnan straño òf kos fuera di lugá, rondó di kas. (Mira e parti di Kontakto pa e numbernan di telefòn pa tuma kontakto.)
  • Sera bo kortinanan anochi i ora bo sali kas.
  • Ora bo drenta den un kas nobo, kambia slòtnan.
  • No laga notanan na porta pa bisa ki ora lo bo ta bèk na kas.
  • Tene lusnan pafó sendé anochi.
  • Tene bo bentananan i portanan será anochi, sigur si bo no tin hèkwèrk.
  • Hasi inventario di bo kas. Si un ladron logra drenta bo kas i hòrta bo propiedat, bo mester por yuda polis pa haña i debolbé bo e kosnan hòrtá. Un inventario di tur bo propiedatnan ta fasilitá bo den e proseso aki. Nota tur artíkulo (marka, modèl i deskripshon), fecha di kompra, balor i number. Trata mas tantu posibel di saka potrèt di tur e kosnan di balor aki, manera prenda, obra di arte, kosnan eléktriko i elektróniko.

  • Evitá di tene hopi sèn den e kasa.
  • Preferibel hasi uso mas tantu posibel di un kompania di transporte di seguridat. Pero si esaki no ta posibel, depositá sèn tur dia na oranan diferente, den vehíkulonan diferente i usa ruta diferente.
  • Usa un tipo di seif ku un hende no por habri su so. Por ehèmpel un ku mester di dos yabi pa e habrié.
  • Pone un bòrchi tambe pa duna indikashon ku bo(so) no por habri e seif.
  • Sòru pa anochi semper tin mas ku un hende trahando.
  • Si tin outo bo tras anochi ora bo ta yegando kas no para, bai dal un rònchi. No slou dilanti bo kas ni primi brek pa e lus di e brek sende i nan haña sa unda bo ta biba.
  • Paga bon tinu ora bo ta bai habri porta di kurá. Wak pafó, pero tambe den bo kurá mes.
  • Ora bo yega òf ta yegando bo kas ku outo, chèk si tin outo ta sigui bo. Ademas si bo ripará ku diripiente un outo ta kore drenta bo hanchi di kas, aserkando bo riba spit, no keda para, start/sigui kore bai.
  • No hasi propaganda ku bo a kumpra kosnan nobo manera kòmpiuter, ‘flatscreen’, etcetera. I si bo a kumpra un di e aparatonan aki, no pone e kaha destiná pa tira afó na un lugá kaminda hende ta mir’é fásilmente. Si bo kumpra kos nobo tene e kahanan paden te na momento ku trùk di shushi ta pasa.
  • Kòrda (si por) kombiná medidanan di seguridat. Por ehèmpel hèkwèrk, kachó i alarma.
  • Ladronnan hopi bes ta studia waya di paña pa haña informashon di nan potensial víktima. Pues, si un hende muhé ta biba su so i a laba paña ta konsehabel pa kologá paña di hende hòmber tambe na waya.

Bo outo ta un di bo pertinensianan di mas balor. Probablemente e di dos despues di bo kas. Algun medida importante ku bo por tuma pa prevení hòrtamentu di bo outo.

  • Sera bo outo na lòk. Maske lòkmentu di bo outo awendia no ta un garantia apsoluto ku nan lo no hòrta bo outo, tòg e ta un estorbo pa e ladron. Hasié un kustumber pa lòk bo outo.
  • Kantu di kaya: Parker bo outo kaminda tin hopi aktividat i bon iluminashon. Si bo parker bo outo den un lugá di parker outo, buska un sitio kaminda tin sufisiente iluminashon.
  • Den un lugá di parker: Si bo ripara algu straño na bo outo no bai para kontrolá bo so. Malechornan ta mara algu tras òf bou di bo outo ku ta hasi hopi sonido. Ora bo para pa wak, nan ta kita bo outo for di bo. Pues si bo ripara algu straño i bo ta bo so, buska un bewaker òf polis den bisindario pa bin bèk ku bo na bo outo.
  • Hasi uso di aparato kontra hòrtamentu di outo riba merkado. Un di esnan mas simpel ta un suich skondé pa bo kòrta e koriente for di starter. Abo sa unda e suich ta, pero e ladron mester bai buska i e no ke pèrdè tempu.
  • No laga nada bisto den outo. Tin biaha nos por lubidá un tas òf pakete riba stul den outo. Ladronnan ta kibra bo outo pa kue esaki.
  • No laga aparatonan manera laptop den outo. No dilanti, pero tampoko den baul. E ladronnan ta kibra bo glas di outo i drenta paden. Una bes ku nan ta paden, nan por habri e baul tambe.
  • Si nan dal patras di bo outo ku e intenshon pa bo para, no para! Presta atenshon, pasó ora bo para pa wak e daño na bo outo nan ta hènsòp bo i kita bo outo for di bo.
  • Semper sea konsiente di bo alrededor na lus di tráfiko. Tin e tendensia ku na lus di tráfiko malechornan ta blo i kita bo outo for di bo.
  • Kuidou pa nan no sera bo aden. Nan ta usa dos outo un bo dilanti i un bo tras. Na dado momento nan ta será bo ku e intenshon pa kita bo outo for di bo.

  • Krusada ku lus di tráfiko
  • Garashi òf lugá di parker
  • Salida di pòmp di gasolin ‘self-service’ òf ATM (drive thru)